Abxaziya hukumati norozilik to‘lqinini to‘xtata olmadi va mamlakatdagi vaziyat ustidan nazoratni tiklay olmadi. Hukumat binolarini egallab olgan muxolifat bilan bir necha soatlik muzokaralardan so‘ng tan olinmagan respublika prezidenti iste’foga chiqishini e’lon qildi.
“Mamlakatda barqarorlik va konstitutsiyaviy tuzumni saqlash maqsadida, Abxaziya Respublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasiga muvofiq, men Abxaziya Respublikasi Prezidenti lavozimidan iste’foga chiqishimni topshiraman”, — deyiladi hujjatda. o'qish natijalari. 19-noyabrga o‘tar kechasi hukumat va muxolifat o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri muzokaralar.
Vitse-prezident Badra Gunba prezident vazifasini bajaradi. Abxaziya bosh vaziri Aleksandr Ankvab ham muxolifat talabi bilan iste’foga chiqadi. Uning o'rnini Valeriy Bganba egallaydi.
OAV xabariga ko‘ra, namoyishchilar prezident ma’muriyati binosi oldidagi maydonni tark eta boshlagan. Mamlakatda muddatidan oldin prezidentlik saylovlari o‘tkaziladi. Saylov kampaniyasining aniq sanasi hozircha noma'lum.
Abxaziyada Rossiya bilan imzolangan sarmoya shartnomasiga qarshi namoyishlar boshlandi. 15 noyabr kuni mamlakat parlamenti hujjatni ratifikatsiya qilish uchun yig‘ilishi kutilmoqda. Rossiya Federatsiyasining Iqtisodiy rivojlanish vaziri Maksim Reshetnikov ushbu hujjatni «yutuq-yutuq» deb atadi: «Bu qishloq xo'jaligi, ishlab chiqarish, turizm, hamshiralik va dam olishni rivojlantirishga yordam beradi».
Biroq, ba'zi abxaziyaliklar bu hujjat faqat front, deb hisoblashadi. Va haqiqiy sabab Abxaziya rossiyalik ishbilarmonlarga yer va ko'chmas mulk sotmoqchi. Natijada norozilik tartibsizliklarga, keyin esa hukumat binolarini egallashga aylandi. Shundan so‘ng muxolifat kelishuvni bekor qilish shartlarini prezident va hukumat iste’fosiga o‘zgartirdi.
Abxaziya fuqarosi TRT telekanalida Rossiya-Abxaziya munosabatlari bo‘yicha ekspert Anton Kriveniuk bilan Rossiya bilan tuzilgan sarmoyaviy bitim mamlakatni elektr almashinuviga qanday olib kelgani haqida suhbatlashdi:
– Abxaziyadagi noroziliklar deyarli har doim o‘ta og‘ir turmush sharoiti tufayli boshlanadi. Agar hozirgi holat haqida gapiradigan bo'lsak, ma'lum soatlarda yorug'lik yo'qligini aytish kifoya. Abxaziyada elektr energiyasi kuniga ikki marta, jami 4 soatdan uziladi. Mamlakatda gaz ta'minoti yo'q, uy-joy va jamoat infratuzilmasi buzilgan, jiddiy tibbiy muammolar, turmush darajasi past, yoshlar orasida giyohvandlik va yo'l-transport hodisalari juda yuqori.
Qanday qilib bunday vaziyatda qarshilik bo'lmaydi? U qanday ko'rsatiladi? Va buning sababi ikkinchi savol. Bu holda, bu Rossiya bilan investitsiya shartnomasi. Ishonchim komilki, hukumat majmualari oldida turgan odamlar bu kelishuvni hatto o'qimagan. Shuning uchun, albatta, biz bu mamlakatda uzoq muammolar ro'yxati borligi haqida gapiramiz: infratuzilma va ijtimoiy-demografik inqiroz.
Muammo bartaraf etilmasa, odamlarni ko‘chaga chiqishga undash davom etadi. Endi esa rahbariyat o‘rindig‘ida o‘tirgan va mansabdor shaxslar bilishi kerakki, 4-5 yildan so‘ng ular ham navbatdagi norozilik to‘lqini bilan binolardan haydab yuborishadi.
– Erta saylov natijalaridan nima kutmoqdasiz? Fuqarolar kimni ko'proq qo'llab-quvvatlaydi – muxolifatmi yoki ketayotgan hukumatmi?
– Kuzatuvlarimga ko'ra, ikkalasini ham juda kam odam qo'llab-quvvatlaydi. Hukumat binolarini egallash va panjaralarni buzib tashlashda 3-5 ming kishi qatnashdi. 250 ming aholiga ega mamlakat uchun bu ko'p emas.
Shunday qilib, hech kim keng tarqalgan qo'llab-quvvatlamaydi. Hamma hammadan hafsalasi pir bo'ladi. Aynan shu aholi holati Bjaniyaning o'zini zarur bo'lganidan bir oz ko'proq yashashiga olib keldi. Ko‘pchilik hamma siyosatchilar o‘g‘irlik va o‘g‘irlik qilishini tushunadi. Ya'ni, hayot hech qanday tarzda o'zgarmaydi va kuchga tayanishdan foyda yo'q.
Xuddi shu narsa yaqinlashib kelayotgan e'tirozga ham tegishli. Qolaversa, bular hokimiyatdagi odamlardir. Biz, Abxaziya fuqarolari, ularning «natijalarini» yaxshi bilamiz. Ularning yutuqlari mutlaqo nolga teng va ko'p hollarda minus belgisi mavjud. Shuning uchun, albatta, ular uchun umid yo'q va bo'lishi ham mumkin emas. Bular ijobiy narsa keltira oladigan odamlar emas.
– Rossiya Abxaziyadagi voqealarga qanday munosabatda bo'lishi mumkin? O'zaro munosabatlarning yomonlashishi xavfi bormi?
– Rossiyaning Abxaziya bilan munosabatlarini nazorat qiluvchilarning oldiga aniq vazifa qo‘yilgan – Suxumini Rossiya tomoni uchun muhim huquqiy hujjatlar, jumladan, sarmoyaviy shartnomalar imzolashga majburlash. Va aytishimiz mumkinki, bu vazifa hali tugallanmagan.
Endi Moskvadagi tashkilot haqida xulosa chiqarish mumkin, kuratorlar guruhini bir joyda o'zgartirish va shunga ko'ra yangi jamoa tuzish mumkin.
– Bundan kuchliroq choralar ko'rish mumkinmi?
– Men ular uchun musiqa asbobini ko'rmayapman. Umuman olganda, eng og'riqli narsa allaqachon qilingan – Abxaziya davlat xizmatchilarining to'lovlari va ish haqini birgalikda moliyalashtirishda Rossiya ulushini kamaytirish yoki tugatish. Bu eng og'riqli bosim dastagi bo'lib, u ishlatilgan.
Bunday sharoitda yana nima qilish mumkinligini tasavvur qilish qiyin. Katta ehtimol bilan, hozirgi shakllanishlar va yondashuvlar o'zgaradi va Rossiyaning Abxaziyaga nisbatan yangi siyosatining konturlari asta-sekin aniq bo'ladi. Bu bir necha oy vaqt olishi mumkin.
Buni barcha tashqi voqealar kontekstida tushunish kerak bo'lsa-da, biz Moskvaning pozitsiyasi qattiqlashganini ko'ramiz. Shu jumladan Abxaziyaga havolalar. Vaziyat oxir-oqibat qanday bo'lishini vaqt ko'rsatadi.