Shavkat Mirziyoyev 27 avgust kuni energiya samaradorligini ta’minlash va muqobil energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish masalalariga bag‘ishlangan yig‘ilish o‘tkazdi. Bu haqda davlat rahbari matbuot xizmati ma’lum qildi.
Mamlakatimizda energiyaga bo‘lgan talab yil sayin ortib bormoqda. Shunga ko‘ra, yangi stansiyalar qurilib, resurslar ko‘paytirilmoqda.
Shu bilan birga, joriy yil boshida hududlarda elektr energiyasi va tabiiy gazni tejash bo‘yicha ko‘rsatkichlar belgilandi. Davlatimiz rahbarining iyul oyida Farg‘ona viloyatiga tashrifi chog‘ida bu rejani ilmiy asosda ikki barobarga oshirish yo‘llari ko‘rsatilgan edi.
So‘ngra Farg‘ona politexnika instituti olimlari Farg‘ona tumanida elektr energiyasi iste’molini o‘rganishdi. Masalan, 4600 xonadon va 233 tadbirkorga xizmat ko‘rsatayotgan “Logon” nimstansiyasining yillik yo‘qotishi 5 million kilovatt soatni tashkil etadi. Bu ko'rsatkich tabiiy yo'qotish me'yoridan 1,5 baravar yuqori.
Hisob-kitoblarga ko‘ra, ushbu podstansiyadan elektr energiyasi olayotgan 113 ta transformatorga yukni teng taqsimlash orqali 765 ming kVt/soat yo‘qotishning oldini olish mumkin. Eng muhimi, bu hech qanday xarajat qilmaydi. Balki tuman elektr tarmoqlari korxonasi rahbariyati to‘g‘ri yo‘ldadir.
Yoki reaktiv quvvatli akkumulyatorli suv nasosiga xizmat ko‘rsatish uchun 44 ta transformator o‘rnatilsa, yo‘qotish yiliga 1,1 million kVt/soatga qisqaradi, xarajatlar 1 yil ichida o‘z-o‘zidan qoplanadi.
Umuman olganda, Farg‘ona tumanidagi 14 ta podstansiya hisobidan yiliga jami 15,5 million kilovatt soat yoki o‘rtacha 6 milliard so‘m ortiqcha yo‘qotishlar sodir bo‘lmoqda. Agar ish yuqoridagi kabi samarali tashkil etilsa, elektr energiyasini tejash rejalarini amalga oshirish mumkin.
Mamlakatimizda 1800 ta shunday transformator stansiyasi, 100 mingga yaqin transformator mavjud. Bu tajribani boshqa sohalarda ham tatbiq etish, energiyani tejash bo‘yicha mutasaddilarga topshiriqlar berildi.
Qoraqalpog‘iston gaz yo‘nalishi bo‘yicha yaxshi ko‘rsatkichga ega. Bugungi kunga qadar 95 ming xonadondagi eski “olovli pechlar”ni energiya tejamkor pechlarga almashtirish va isitish tizimining issiqlik izolatsiyasi hisobiga har yili 145 million kub metr gaz tejaldi. Yana 16 ming kam ta’minlangan oilaga mahalliy byudjetlar hisobidan ana shunday pechlar berildi. Bu orqali 20 million kub metr gaz tejaladi va 12 milliard so‘m og‘ir ahvolda bo‘lgan aholi uchun sarflanadi.
Shu tariqa mamlakatimizdagi 1 million xonadonning isitish tizimini energiya tejovchi tizimlarga almashtirish vazifasi qo‘yildi.
Mamlakatimizda 2 ming 349 ta yirik gaz iste’molchilari mavjud. Ular orasida ko'plab omillar mavjud. Masalan, Ohangaron shahridagi g‘isht va kafel ishlab chiqarish korxonasida korxonaning o‘zida ishlab chiqarilgan issiqlikni qayta ishlatish texnologiyasi joriy etilgan. Biroq, yirik iste'molchilarning atigi 25 foizi zamonaviy gaz tejovchi uskunalarni o'rnatadilar.
Yurtboshimiz buni alohida ta’kidlab, viloyat hokimligi, energetika inspeksiyasi bunday muammolarni hal etishi zarurligini ta’kidladi. Yirik gaz isteʼmol qiluvchi korxonalarda ilmiy-texnik asosga ega energiya tejovchi texnologiyalarni oʻrnatish vazifasi qoʻyildi.
Ma’lumki, davlatimiz rahbarining joriy yil 23 avgustdagi qaroriga asosan elektr energiyasi, neft va gaz mahsulotlari – “O‘zenergoinpeksiya”dan foydalanishni tekshirish va nazorat qilish Vazirlar Mahkamasi ixtiyoriga o‘tkazilgan edi. Bu uning ish qobiliyatini va samaradorligini oshiradi.
Endi bunday ishlarni elektr energiyasining eng yirik iste'molchilari uchun qilish kerakligi aytilmoqda.
Bu borada ijobiy tajribalar mavjud. Masalan, Amu-Buxoro kanalida 100 MVt quvvatga ega quyosh elektr stansiyasi o‘rnatildi. Natijada tarmoqdan olinadigan energiya miqdori 30 foizga kamayib, 200 million kilovattga teng. Ko'proq quvvatni internetga kiritish rejalashtirilgan.
Hech narsa emas. Umumiy elektr energiyasi iste'molining 10-11 foizi suv xo'jaligi korxonalariga to'g'ri keladi. Shu bois yaqin uch yilda suv xo‘jaligi ob’ektlarida elektr energiyasi iste’molini kamida 25 foizga kamaytirish vazifasi qo‘yildi.
Yana bir samarali energiya manbai quyoshdir. Masalan, Oltiariqlik tadbirkor 300 kilovattlik quyosh batareyasi o‘rnatib, yiliga 540 ming kilovatt yoki 486 million so‘mlik elektr energiyasi ishlab chiqardi.
Joriy yilda aholi uchun 182 MVt, tadbirkorlar uchun 791 MVt muqobil energiya uskunalari o‘rnatilishi kutilmoqda. Lekin bu boradagi ishlar ayrim hududlarda sust ekani ko‘rsatildi. Tegishli idoralar qattiq ogohlantirildi.
– Muqobil energiya manbalarini oʻrnatish davlat siyosati; – dedi Prezident.
Yig‘ilishda viloyatlar hokimlari va energetika sohasi rahbarlarining hududlarda elektr energiyasi va tabiiy gazni tejash chora-tadbirlari to‘g‘risida ma’ruzalari tinglandi.