Hindiston fond bozori hayratlanarli o'zgarishlar bilan millionlab yangi investorlarni jalb qilmoqda. The Economist ma'lumotlariga ko'ra, so'nggi besh yil ichida Hindiston moliya bozori indekslari dollar hisobida 80 foizga oshgan va 100 millionga yaqin hindistonlik birinchi marta investorga aylanishgan.
Bunday tez sur'atlar bilan o'sish sharoitida bozorga kirish uchun to'siqlar kamaydi, hatto deyarli kambag'al odamlar ham fond bozorida qatnashib, kompaniyalarning minoritar aksiyadorlariga aylanishmoqda.
Ammo aktsiyalarni sotib olish bo'yicha foiz stavkalarining g'ayrioddiy o'sishi bilan risklar ham ortib bormoqda. Kompaniyalarning narxlari keskin oshdi. Masalan, oziq-ovqat yetkazib beruvchi Zomato kompaniyasi aksiyalari so‘nggi ikki yil ichida qariyb besh baravarga oshdi. Bu shuni ko'rsatadiki, investorlar aktsiyalarni shunday yuqori narxlarda ham sotib olishga tayyor.
Shu bilan birga, mish-mishlar ham kuchaymoqda. Ayniqsa, derivativlar bozorida. Dunyodagi derivativlar daromadining 80% Hindiston bozoriga to'g'ri keladi. Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, hindlarning 90% ga yaqini ushbu bozorda pul yo'qotmoqda. Bu bozorda yangi ishtirokchilar uchun ko'plab potentsial risklar mavjudligini ko'rsatadi.
Derivativlar bozori – bu aktivlarning narxi, ulushi yoki boshqa indekslari bilan bog'liq shartnomalar sotib olinadigan va sotiladigan moliyaviy vositalar bozori. Bu bozordagi asosiy mahsulotlar aktsiyalar, valyutalar, tovarlar va hatto iqtisodiy ko'rsatkichlarga asoslangan derivativlardir. Derivativlarning asosiy turlariga optsionlar, fyuchers shartnomalari, forvard shartnomalari va svoplar kiradi.
Raqamlashtirish millionlab hindlarni moliya bozorlariga olib kirishda muhim rol o'ynadi. Groww va Zerodha kabi platformalar omma uchun oddiy tarzda investitsiya imkoniyatlarini ochib berdi.
Bundan tashqari, “Birgalikda jamg‘arma – eng yaxshi tanlov” kabi reklama kampaniyalari ochilgan qo‘shma hisobvaraqlar sonini oshirdi. Bunday holda, bir guruh investorlar o'z pullarini fondga tikadilar va bu pulni turli aktivlarga investitsiya qilish uchun professional menejerlarni yollashadi. Hozirda Hindistonda bunday fondlar soni 205 millionga yetdi.
Ayni paytda, birlamchi ommaviy takliflar (IPO) va savdo faolligining o'sishi regulyatorlarni yangi qoidalarni joriy etishga majbur qildi. Bularga chakana investorlarni haddan tashqari yo'qotishlardan himoya qilish uchun muayyan optsion shartnomalari bo'yicha marja talablarini oshirish kabi choralar kiradi.
Hindiston fond bozori inqilobi raqamli dunyoda moliyaviy bozorlarda ishtirok etish qanchalik oson ekanligini ko'rsatadi. Shu bilan birga, jamoatchilik bunday o'sish qisqa muddatda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavflarni kuzatish imkoniyatiga ega. Haddan tashqari qizib ketgan bozor katta imkoniyatlarni taqdim etishi mumkin bo'lsa-da, ko'plab yangi ishtirokchilar uchun pasayish bozor qimmatli saboq bo'lishi mumkin.